Te mooi om waar te zijn

Welke druiven willen we? "Gemakkelijke druiven met een grote opbrengst die je niet moet bespuiten en waarvan je fantastische wijn kunt maken." Wie zou dat niet willen!

Iedere wijnbouwer weet hoe moeilijk het is om een goede oogst binnen te halen. Naast voorjaarsvorst, droogte en hitte zijn er natuurlijk de schimmelziektes zoals echte en valse meeldauw en botrytis maar ook zwartrot, phomopsys en ESCA vragen steeds meer aandacht.

Bestaan er 'schimmel resistente' druiven'?

Het antwoord hierop is vrij eenvoudig; schimmel resistente druiven bestaan niet! Er is wel een grote variatie in hoe gevoelig druiven voor de verschillende schimmels zijn. Amerikaanse wilde druiven hebben een natuurlijke hogere weerstand tegen van oorsprong Amerikaanse schimmels, maar ze zijn dan weer gevoeliger voor een aantal Europese ziektes. Van oorsprong Europese druiven zoals de Vitis vinifera, waartoe alle klassieke variëteiten behoren, hebben dan weer een betere weerstand tegen deze Europese ziektes maar zijn gevoeliger voor Amerikaanse schimmelziektes.

Focus op het grootste probleem

Omdat voor het maken van wijn vrijwel uitsluitend klassieke wijndruiven worden gebruikt ligt de focus nu vooral op de van oorsprong Amerikaanse echte en valse meeldauw. Maar ooit was dat helemaal anders. De meest dramatische Amerikaanse bedreiging voor de wijnbouw vormde ooit de druifluis (Phylloxera vastatrix). Door resistente onderstammen te gebruiken hebben we uiteindelijk dit probleem onder controle gekregen.

Resterende problemen

Omdat we het druifluis-probleem onder controle hebben is de focus vooral op de Amerikaanse schimmelziektes, echte en valse meeldauw, komen te liggen. Dit probleem kan tot op heden alleen door het gebruik van fungiciden onder controle worden gehouden. Nu ligt de focus dus vooral op dit probleem. Chemische fungiciden hebben uiteraard nadelen voor bodemleven en milieu. Daarom zijn er wijnbouwers die er voor kiezen om biologisch of biodynamisch te werken. Maar dat is een grote uitdaging. Er bestaan immers geen biologische curatieve middelen. Dat maakt de gewasbescherming, zeker in moeilijke jaren als 2021, bijzonder moeilijk.

Opkomst van PiWi's

Om gewasbescherming, met name tegen Amerikaanse schimmels, eenvoudiger te maken is men hybriden met klassieke wijndruiven gaan kruisen in de hoop een hogere resistentie tegen deze schimmels te krijgen zonder te veel kwaliteitsverlies, de zogenaamde PiWi's.

Deze PiWi's maken de gewasbescherming zeker een stuk gemakkelijker, maar de wijnkwaliteit blijft een probleem. Deze hybride problematiek is op dit moment de grootste discussie onder wijnbouwers.

Sterke lobby voor hybriden

Men wil van de naam 'PiWi' af omdat deze inmiddels even negatief klinkt als hybride. Men zoekt naar een andere naam. 'Resistente rassen' kan men niet gebruiken omdat ze niet resistent zijn. 'Interspecifieke rassen" klint weer niet goed. Men wilde ze 'Bio's' noemen, maar dat mag niet omdat de aanduiding 'biologisch' door de EU werd gedefinieerd en deze druiven niet 'biologisch' zijn. "Zoals eenieder intussen zal begrijpen zijn de "bio's" de toekomst voor de hobbywijnbouwer, maar ook voor de professional die duurzame wijnbouw voorstaat en begaan is met milieu en gezondheid." Zo werd er geschreven op de site van de Brabantse Wijnbouwers. Dit is echter een pertinente on-waarheid. Er zijn immers geen PiWi's die de kwaliteit van de betere klassieke druiven kunnen evenaren. Maar wanneer ik zeg dat PiWi's gewoon hybriden zijn en dat zij een minderwaardige wijnkwaliteit voortbrengen, wordt mij dat kwalijk genomen.

Dr. Pertot over PiWi's
Tijdens de studiedag wijnbouw van maart 2017 werd er speciaal aandacht besteed aan Valse meeldauw. Uit Italië was Dr. Pertot, een specialiste op dit gebied, een uiteenzetting komen geven. Uiteraard werd de vraag gesteld of 'moderne rassen' geen oplossing zouden kunnen bieden. Het standpunt van Dr. Pertot was duidelijk; de resistentie neemt na verloop van tijd af en wanneer men minder spuit tegen valse meeldauw krijgt men last van zwartrot en Phomopsis en moet men daartegen weer gaan spuiten. "PiWi's zijn geen oplossing".

Wat zijn mijn doelstellingen?

Er zijn veel verschillende manieren om aan wijnbouw te doen. Al snel komt hierbij de discussie aan bod over het al dan niet aanplanten van PiWi's. Discussies tussen wijnbouwers kunnen soms hoog oplopen. "Die klassieke druiven zijn achterhaald. Er zijn inmiddels zeer goede PiWi's die er qua wijnkwaliteit niet voor onder doen" of "Die hybriden zijn inderdaad gemakkelijker dan klassieke druiven, maar de wijn ervan is absoluut ondermaats voor kwaliteitswijn."

Alvorens een standpunt in te nemen moet men de uitgangspunten duidelijk in kaart brengen. Hoe arbeidsintensief mag de wijngaard zijn? Wil ik biologisch werken? Hoe belangrijk is de 'kwaliteit' van de wijn? Is het voor eigen gebruik of wordt hij verkocht.
Voorstanders van hybriden beweren: "PiWi's zijn veel gemakkelijker en de wijn is even lekker." Maar als dit werkelijk waar zou zijn, dan zou nu toch iedereen hybriden aanplanten. "Wat te mooi klinkt om waar te zijn is ook meestal niet waar." Dus wees kritisch en proef eerst of de wijn die je er van kunt maken wel voldoende kwaliteitsvol is. Daarmee komen we aan bij de discussie "wat is kwaliteit?" Een wijn zonder fouten is van een goede kwaliteit. Het typische foxy-aroma van hybride druiven geldt nog steeds als een wijnfout. Andere zeggen dan weer "het is geen fout, het zijn andere aroma's waar je aan moet wennen."

Ecologisch

Dat hybriden (zoals ook PiWi's) een ecologische wijnbouw vergemakkelijken is zeker een feit. Hoewel het voordeel wel van tijdelijke aard is. Maar ecologische wijnbouw kan ook, zij het moeilijker en arbeidsintensiever, ook met klassieke druiven.

Gemak

Voor wie de hoeveelheid werk in de wijngaard wil beperken en met een 'aardig wijntje' tevreden is zijn PiWi's absoluut een interessante optie. Misschien moet men wel zeggen 'de oplossing'. Bij sommige PiWi's kan de gewasbescherming met 70% tot soms wel 80% worden verminderd. (Niet bij alle PiWi's, en niet in alle jaren. Dit effect neemt in de loop van de jaren bovendien af.)